Profilaktyka uzależnień

Zwalczanie uzależnień jest zadaniem niezmiernie trudnym i jak wskazuje praktyka jest wiele form rzeczywiście skutecznych. Ponadto zachodzące w naszym kraju zmiany ustrojowe powodują, iż zainteresowanie zjawiskiem nieco osłabło, stąd zmniejszył się zakres działań profilaktycznych, prewencyjnych i wychowawczo- terapeutycznych, co warunkowane jest ograniczeniem możliwości finansowych państwa i przesunięciem głównych punktów zainteresowania na sprawy gospodarcze.

Podejmowane kroki zaradcze mają często charakter deklaratywny, propagandowy i nie konsekwentny, a co gorsza równie często do głosu dochodzą koncepcje rozwiązań radykalnych, prohibicyjnych, zakazująco- ograniczających, znajdujących coraz szerszy społeczny oddźwięk. Skuteczna profilaktyka musi mieć charakter systemowy, gdzie społeczne oddziaływania rozpoczynają się od rodziny, zaś kończą na wyspecjalizowanych instytucjach leczniczych, pomocowych i terapeutycznych.

Niewielką efektywność ma karanie uzależnień i wprowadzanie zabiegów prohibicyjnych (profilaktyka restrykcyjna). Terapia, której podstawę stanowi przekonanie, iż należy wyeliminować pierwotne przyczyny stanowiące podłoże uzależnienia, też nie może wykazać się wystarczającą efektywnością, gdyż wykształcony stres jest tak silny, że niełatwo go wyeliminować w sposób trwały. Czasem skuteczne jest leczenie oparte na mechanizmach warunkowania, polegające na przekształceniu- wygaszeniu starego destrukcyjnego nawyku i zastąpieniu go nowym, konstruktywnym. Trudno wyeliminować w ten sposób pierwotne przyczyny uzależnienia, które stanowią wystarczające pozytywne wzmocnienie dla osoby uzależnionej. Terapia ta opiera się na bodźcach awersyjnych, a znacznie bardziej efektywne byłoby tu stosowanie wzmocnień pozytywnych, które jednak trudno stworzyć. Skutecznymi sposobami w uzależnieniu jest stosowanie form terapii grupowej i samopomocowej, gdyż dostarczają one jednostce społecznego wsparcia dla jej wysiłków poradzenia sobie z problemem.
Pomoc osobom uzależnionym może płynąć z pracy socjalnej, pomocy medycznej, programom edukacyjnym oraz ruchów samopomocowych.